مطالعه تطبیقی تجربیات سیاستی کشورهای منتخب آسیایی در زمینه توزیع متوازن جمعیت شهری

این مقاله به مقایسه تجربیات کشورهای منتخب آسیایی در زمینه توزیع متوازن جمعیت می‌پردازد و تلاش خواهد کرد نشان دهد که کدام یک از پارادایم‌های برنامه‌ریزی فضایی ـ جمعیتی در توزیع بهینه‌تر جمعیت نتایج بهتر و مؤثرتری داده است. روش تحقیق، تحلیل اسنادی است و از اسناد معتبر در زمینه برنامه‌ریزی‌های دولتی استفاده‌ شده است. به‌طورکلی چهار نوع پارادایم برنامه‌ریزی با توجه به اقتصاد جمعیت ـ فضا تشخیص داده شد: الف) دولت‌های غیرمتمرکز با پارادایم تمرکززدایی سیاسی – اقتصادی (ژاپن)، ب) دولت‌های متمرکز با پارادایم مداخله مستقیم در مدیریت جمعیت ـ فضا (چین و اندونزی). ج) دولت‌های متمرکز با پارادایم تمرکززدایی اقتصادی (ایران و کره جنوبی) و د) دولت نیمه‌متمرکز با پارادایم اولویت‌بخشی به توسعه روستایی. نتایج نشان می‌دهد که دولت‌های غیرمتمرکز با رویکرد تمرکززدایی اداری – سیاسی و اقتصادی نتایج مثبت‌تری از توسعه برابر در سطح ملی و توزیع بهینه جمعیت به دست داده‌اند. بررسی‌ها نشان داد عدم وجود هماهنگی بین بخش‌های کلان، میانی و خرد، فقدان اراده سیاسی لازم برای اجرای طرح‌های آمایش سرزمین و عدم پایش برنامه‌ها آمایش سرزمین و توزیع فضایی جمعیت، از جمله مهم‌ترین موانع عدم موفقیت راهبردهای توزیع بهینه جمعیت هستند. در کشورهای با نظام متمرکز برنامه‌ریزی کلید اصلی توفیق برنامه‌ها ایجاد هماهنگی‌های بین‌بخشی و پایش مداوم برنامه‌ها است.